30و حضرت آنان را در حجة الوداع به وجوب حج اعلام نمود و ندا در داد. ¹

3. آغاز دوران تحريف در مناسك حج

اعراب قبل از اسلام، بدون توجه به زمان مناسب حج، و مراعات اول ماه و رؤيت هلال، با شمارش ماه‌ها حج را به صورت تحريف شده و آلوده به شرك به جا مى‌آوردند تا اينكه خداوند متعال، زمان حج را منظم و موكول به رؤيت هلال كرد و فرمود:

(يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوٰاقِيتُ لِلنّٰاسِ وَ الْحَجِّ) (بقره: 189).

درباره هلال‌هاى ماه از تو سؤال مى‌كنند بگو: آنها بيان اوقات (وتقويم طبيعى) براى (نظام زندگى) مردم و (تعيين وقت) حج است.

آنچنان‌كه در روزه ماه رمضان، نيز اين نظام را مقرر فرمود كه در حديث نبوى(ص) آمده است: « صُومُوا لِرُؤيَتِهِ وَافطِرُوا لِرُؤيَتِهِ ». ²

در قرآن مجيد، مراسم توحيدى كعبه، به حج تعبيرشده ³ و اين نشانه آن است كه واژه حج، قبل از اسلام به همان مناسك خاص اطلاق مى‌شد. جالب آنكه معناى حج فقط قصد رفتن به سوى كسى و جايى است و بس ⁴، و در حج ابراهيمى آنچه مهم و مطرح است، قصد و مقصد نهايى است.

برخى حج را از لغات سامى دانسته‌اند كه از ماده «ح، ك» گرفته شده و در عبرانى با تعبير «حك» آمده و اين دليل ديگرى بر توسعه حج، در ميان اقوام و ملل مختلف است. ⁵

مردم همچنان به پيروى از پيامبران الهى، مناسك حج را به جا مى‌آوردند تا آنكه: (فَطٰالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ) ؛ «سپس زمانى طولانى بر آنها گذشت و