12نورانيت حاصل از آن است، چنانچه از امام صادق(ع) نقل است:
«الحاج لايزال عليه نورُ الحج مالم يلَمّ بذنبٍ». 1
گام نخست براى دستيابى به اين هدف بزرگ، فراگيرى و انجام صحيح مناسك است؛ حج‌گزار وظيفه دارد كه با اين مناسك آشنا شود و عمل خويش را بر آن منطبق سازد؛ و در گام دوم به اسرار و معارف هر يك از آنها پى ببرد.
مناسك حج از چنان گستردگى و اهميتى برخوردار است كه زراره گويد: «روزى خدمت امام صادق(ع) رسيدم و گفتم مولاى من، چهل سال است از حضور شما و پدر بزرگوارتان مسائل حج را مى‌آموزم، آيا هنوز تمام نشده است؟ حضرت فرمود: «خانه‌اى كه دو هزار سال قبل از حضرت آدم(ع)، فرشتگان پيرامون آن طواف مى‌كرده‌اند انتظار دارى مسائل آن در چهل سال تمام شود؟» 2
از آنجا كه روحانيون محترم كاروان‌ها كه وظيفۀ خطير ارشاد زائران به مسائل شرعى را برعهده دارند نيازمند مناسكى جامع هستند تا بر اساس آن بتوانند با سهولت از جديدترين فتاواى مراجع عظام تقليد مطلع شوند، و به زائرين منتقل كنند؛ و از سوى ديگر لازم است در هر سال كتاب مناسك محشى حج مورد بازنگرى قرار گيرد تا نواقص چاپ‌هاى پيشين برطرف و تغييرات فتاواى مراجع و مسائل مستحدثه در آن طرح گردد؛ تهيه و تنظيم اين مناسك با حواشى مراجع بزرگوار تقليد، توسط بعثۀ مقام معظم رهبرى، گامى بزرگ در جهت آگاهى و آموزش مناسك حج همراه با جديدترين فتاواى مراجع و مسائل مستحدثه محسوب مى‌شود.
در پايان از همه همكاران ارجمندى كه زحمت ورود برخى فتاواى جديد مراجع و تصحيح نهايى را بر عهده داشتند، و همكاران محترمى كه در تايپ، مقابله و تصحيح آن نقش‌آفرين بودند، كمال تشكر را داريم.
ومن الله التوفيق
گروه فقه و حقوق
پژوهشكده حج و