13ايمان سامان مى‌يابد و هر ساله در وجود انسان‌هاى حج‌گزار موحد متبلور مى‌شود.
در حقيقت، هر ساله اين نظام اجتماعى ارزش‌هايى را به نمايش مى‌گذارد كه براى دگرگونى زندگى فردى و اجتماعى هر انسان خردمند و نيز براى ساختن نظام اجتماعى سالم در هر موقعيت جغرافيايى، ضرورى است. پس سعادتمند كسى است كه بعد معنوى و اجتماعى حج را به نيكى دريابد. وگرنه به فرموده پيشواى ما امام‌صادق عليه السلام : «چه بسيارند نغمه‌سرايان حج و چه اندكند حج‌گزاران واقعى». 1
البته هنوز راهى بس دراز در پيش است تا فلسفه، آثار و آموزه‌هاى حج، به‌ويژه در بعد اجتماعى شناخته و شناسانده شود تا مسافران قبله با آگاهى و شعور دينى كامل بر آن مواقف كريمه و مشاعر عظيمه كه محل هبوط فرشتگان الهى و توقفگاه انبيا و اولياى پروردگار است، گام بگذارند. اميد است اين اثر ناچيز گامى هرچند كوچك در ترسيم چهره زيبا و دلنشين حج، به‌ويژه در معرفى آموزه‌ها و آثار اجتماعى آن باشد و مسافران قبله را به نحو شايسته به اهداف اجتماعى حج رهنمون گرداند. ان‌شاءالله.