9

مدينه شناسى (2)

پيشگفتار

بيست و پنج سال پيش، هنگام پژوهش دربارۀ غزوات پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به آيۀ سيزدهم از سورۀ توبه رسيدم:

وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ.... . ¹تعجّب كردم! زيرا تا آن زمان هر چه در منابع سيره و تاريخِ مغازى خوانده بودم، خروج مسلمانان به سوى بدر، موجب واقعۀ بدر شده بود.

و چون در آيۀ نود از سورۀ نساء خواندم:

فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقٰاتِلُوكُمْ وَ أَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمٰا جَعَلَ اللّٰهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلاً . ²بيشتر متحيّر شدم؛ كه هر چه در سياق كلام مغازى‌نويسان يافته بودم، حرب پيامبر با مشركان و جهاد مسلمانان عليه يهوديان و قتالِ هم‌پيمانان آنان بود و در اين مجموعه از كتب مغازى، با غازيان «شمشير به دست» رو به رو بودم؛ سوارانى كه در اجراى فرمان:

وَ قٰاتِلُوهُمْ حَتّٰى لاٰ تَكُونَ فِتْنَةٌ ³ مى‌تاختند و مى‌كشتند تا مردمى را به زور مسلمان