21
مقدمه
حج در ميان عبادت‌هاى دينى، داراى جنبه‌هاى گوناگونى است؛ به‌طورى كه مجموعه شرايط زمانى، مكانى، عبادى و انسانى آن، زمينه‌هاى متعددى را براى تبيين و تبليغ احكام و معارف اسلامى فراهم آورده است.
در اين تحقيق، با استفاده از روش اسنادى و كتابخانه‌اى، ظرفيت‌هاى تبليغى حج بررسى و مشخص مى‌شود. گفتنى است فضاى ارتباطى حج، از ويژگى‌هاى تبليغى مانند ارتباط غيرزبانى خدا و انسان، گروهى بودن سفر، افزايش برقرارى ارتباط مؤثر مبلّغ، وجود ظرفيت‌هاى تبليغى براى تغيير نگرش زائران و بازخوردگيرى تبليغى برخوردار است. افزون بر اينها، ويژگى‌هاى مكانى - نمادى حج، سبب پيدايش اين ويژگى‌هاى تبليغى حج مى‌شود: تأثير محيط و مكان حج در انتقال پيام تبليغى، پتانسيل فرهنگى - تبليغى نمادها در حج، بازشناسى و بازيابى هويت دينى و هويت تمدنى، زيارت و ارتباط عاطفى با اهل‌بيت(عليهم السلام).
مى‌توان اصول ارتباطى - تبليغى مبلّغ را در حج، در اين موارد ملاحظه كرد: توجه به ارتباط غيركلامى و ساماندهى آن، اثربخشى ارتباطات ميان‌فردى، نزديك شدن و صميمى بودن(خودمانى بودن)، ارتقاى اعتبار فرستنده پيام، گوش دادن فعال.
پيام يكى از مهم‌ترين اجزاى فرايند تبليغى است كه قبل از حج در قالب كسب