17
1. نامگذارى حج و حكمت‌ها
حج در لغت به معناى قصد آمده است 1 لذا با حرف «الى» متعدى مى‌شود؛ «حج الينا» يعنى قصد ما را كرد. حج بيت اللّٰه الحرام يعنى قصد خانۀ خدا را داشتن براى انجام مناسك و حاجّ بمعناى كسى است كه مقصد و مقصودش زيارت خانۀ خدا باشد. اين واژه مشتقات ديگرى هم دارد مثل محاجّه؛ جدال كردن، حج اكبر؛ حجّى كه همراه با وقوف در عرفات باشد، حج اصغر؛ حج بدون وقوف يا به تعبير ديگر عمره، حُجّه؛ دليل و نيز مَحَجّة؛ راه مستقيم. 2معناى ديگر از امام پنجم عليه السلام نقل شده است. ابان بن عثمان از امام باقر عليه السلام دربارۀ علت نامگذارى حج سؤال كرد و امام عليه السلام فرمود:
«حَجَّ فُلاَنٌ؛ أَيْ أَفْلَحَ فُلاَنٌ» ؛
«فلانى حج كرد، يعنى رستگار شد.»
شايد اين نامگذارى به لحاظ نتيجه باشد. كسى كه قصد خانۀ يار مى‌كند و به ديدار و وصال او نائل مى‌شود قطعاً به فلاح و رستگارى نزديك شده، مقرب مى‌شود؛ بنابراين نتيجه قصد بيت، رستگارى است و فوز و فلاح غايت و مقصود قصد بيت است كه البته چيزى جز