18عبدالحكم (م: 257 ه .ق). ابن النديم در الفهرست خود تعداد 85 مجلد كتاب مستقل كه دربارۀ شهرهاى متمدن اسلامى نگاشته شده نام مى‌برد، اين تعداد مربوط به كتابهايى است كه تا سال تأليف الفهرست (438 ه .ق) وجود داشته است.
در اينجا به تعدادى كتاب مستقل كه تا سدۀ نهم هجرى در بارۀ مدينه نگاشته شده اشاره مى‌شود 1:
1 - كتاب تاريخ المدينه از محمد بن الحسن بن زَباله معروف به «ابن زَباله» تأليف در صفر سال 199 ه .ق. وى از اصحاب امام مالك است 2.
2 - تاريخ يحيى بن جعفر العبيدى معروف به يحيى بن حسن بن جعفر علوى (م: 227 ه . ق) از اصحاب مالك به نام «اخبار المدينه» 3.
3 - كتاب «امر المدينه» از على بن محمد المدائنى 4.
4 - كتاب «اخبار المدينه» از زبير بن بكار (م: 256 ه .ق.) وى شاگرد ابن زَباله است 5.
كتابى هم دربارۀ وادى «عقيق» دارد به نام «معارف العقيق» 6.
5 - كتاب «امام ابو عبداللّٰه بن احمر اسدى» است كه سمهودى از او فراوان نقل كرده است 7.
6 - كتاب «عرّام بن الاصبغ السُلمى» كه بخشى يا رساله‌ئى از آن به نام «اسماء جبال تهامه»در مَجلّۀ اورينتال كالج لاهور، دانشگاه پنجاب چاپ شده است 8.
7 - كتاب «ابو عبيداللّٰه عمرو بن بشر الشكونى»: در توضيح اعلام جغرافيايى حومۀ مدينه مطالب او را ياقوت در معجم‌البُلدان آورده و شرح ابوابش را در معجم الادباء ذكر كرده است 9.