30
اصناف حج گزاران
و بديهى است كه رسيدن به مقام قرب و پاداش اخروى، شرايط لازم را مى‌طلبد و هر زائرى تنها با تشرف، چنين شايستگى را پيدا نمى‌كند. چه بسيارند كسانى كه اين آمادگى را كسب نكرده و از عرفان و معنويت حج بهره‌اى نبرده‌اند و آن را به اغراض و مقاصد مادى و دنيوى آلوده‌اند؛ چنانكه در روايات از سخنان معصومين به اين امر هشدار داده شده است.
از جمله پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌فرمايد:
«يأتي عَلى النّاس زمانٌ يَكُونُ حَجّ الملوك نزهة و حجّ الأغنياء تجارة و حجّ المساكين مسألة» 1.
«زمانى براى مردم مى‌آيد كه حج شاهان تفرّج، حج توانگران تجارت و حج نيازمندان گدايى است».
مرحوم شيخ حرّعاملى صاحب وسائل، در اينجا توضيحى دارد كه ذكر آن بى‌تناسب نيست. وى مى‌گويد: «اين روايت به طور صريح بر بطلان حج دلالت ندارد و در مقام نكوهش هم نيست بلكه صرفاً جنبۀ اخبارى دارد. و يا اينكه مقصودش نكوهش كسانى است كه تنها به قصد تفريح و تجارت به حج مى‌روند و يا بيانگر كراهت آميختن حج به تجارت و امثال آن مى‌باشد هر چند حج مجزى است و با انجام آن تكليف ساقط مى‌شود» 2.
در هر حال اختلاف درجات ايمان و مراتب اخلاص، امرى طبيعى و