57اسلام اين احتمال را مطرح نكردهاند؛ زيرا طبق اين احتمال، حديث «لاتشدّ الرحال» دلالت دارد بر حرمت هر مسافرتى به جز مسافرت به مساجد سه گانه. در نتيجه بايد گفت: مسافرت به قصد تجارت، تحصيل علم، صلۀ رحم، تفريح و... جايز نباشد، و يا بايد همۀ اين موارد حديث «لاتشدّ الرحال» را تخصيص بزنند. و معلوم است كه مسافرت به قصد تجارت و تحصيل علم و صلۀ رحم و... جايز و گاهى واجب و يا مستحب است؛ و تخصيص اين امور نيز تخصيص اكثر است و تخصيص اكثر در نزد علما و فقها مستهجن و مرجوح است. بنابر اين، چنين احتمالى از اساس مردود است.
2. احتمال دوم اين است كه كلمۀ «مكان» در تقدير باشد؛ يعنى در واقع رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: «لاتشدّ الرحال إلى مكان إلّا....» در اين صورت حديث مذكور دلالت دارد بر اينكه باربندى و مسافرت به قصد هر مكانى جايز نيست، مگر به قصد مكانهاى سه گانۀ مسجدالحرام و مسجدالنبى و مسجدالاقصى.
ابن تيميّه نيز همين احتمال را پذيرفته است و مىگويد:
«إنّ قوله: (لاتشدّ الرحال إلّاإلى ثلاثة مساجد) يتناول المنع من السفر إلى كل بقعة مقصودة. بخلاف السفر للتجارة وطلب العلم ونحو ذلك 1.»
«سخن پيامبر صلى الله عليه و آله : (لاتشدّ الرحال) شامل سفر به هر بقعهاى مىشود كه به قصد آن بقعه مسافرت شود. ولى شامل سفر براى تجارت و تحصيل علم و امثال آن نمىگردد.»
اين احتمال نيز مردود است؛ زيرا اگر چه گفتهاند: «در مستثناى مفرّغ لازم است عمومىترين مفهوم در مقايسه با مستثنا در تقدير گرفته شود»، ولى همنوع و همصنف بودن مقدَّر با مستثنا لازم و ضرورى است.
و بر فرض بپذيريم كه كلمۀ مقدَّر «مكان» است، در اين صورت حديث دلالت دارد بر اينكه براى زيارت بقعه يا مكانى جز مساجد سه گانه باربندى و مسافرت نشود. امّا اگر كسى به قصد زيارت رسول خدا صلى الله عليه و آله و اولياى الهى و سلام دادن به آن حضرات