20بوده و همگام با وحى و همراه با ابراهيم، اسماعيل، اسحاق، يعقوب، يوسف، زكريا، يحيى، موسى، عيسى و محمدبن عبدالله(ص) به زيارت كعبه شتافته‌اند! و حال نام تو در كاروان حاجيان ابراهيمى نگاشته شده؛ كاروانى كه پيشاپيش آن فريادگرى بت‌شكن به نام ابراهيم خليل(ع) ايستاده است! و آيا تو مى‌دانى ابراهيم از زائران خانه خدا چه انتظارهايى دارد؟ آيا تاكنون به اين پرسش فكر كرده‌اى؟ آيا دعوت به حج ابراهيمى، بدين منظور بوده كه به كعبه برويم و دور آن خانه بگرديم و بازگرديم؟! يا دعوت ابراهيم دعوت به زيارتى بوده كه همراه با معرفت باشد؟
درحقيقت حج ابراهيمى، معرفت‌هاى بنيادى زائر را مى‌طلبد؛ اين معرفت‌ها عبارتند از:
1. معرفت نفس؛
2. معرفت رب؛
3. معرفت رسول؛
4. معرفت وحى؛
5. معرفت امام.
بدين‌گونه، آشكار مى‌شود كه حج حقيقى در بستر شناخت‌هايى شكل مى‌گيرد كه هر كدام در دست‌يابى انسان به حقيقت تأثيرگذارند. حج ابراهيمى حج آگاهانه و عارفانه است. اگر معرفت‌هاى ياد شده، در ما پديدار شد، مى‌توان