72«ازرقى» (متوفّاى نيمۀ قرن سوم هجرى) در كتاب تاريخ خود مطالبى دربارۀ پلكان درونى كعبه در زمان خود كه منتهى به بام آن مى‌شود، آورده و اينگونه شرح داده است:
«وقتى وارد كعبه مى‌شوى در سمت راست خود پلكانى مى‌بينى كه به وسيلۀ آن به پشت بام خانۀ خدا مى‌روند. قطع آن چهارگوش بوده و در گوشۀ ركن شامى قرار گرفته است. در بخشى كه درِ خانه قرار گرفته 3/5 ذراع به داخل كعبه پيش آمده است و ديوارۀ ديگر آن هم به همان اندازه مى‌باشد. ارتفاع درِ اين پلكان نيز 3/5 ذراع و پهناى آن 1/5 ذراع است. درِ پلكان ياد شده يك لنگه‌اى است كه آن را از چوب ساج ساخته‌اند و آن به سمت چپ باز مى‌شود. و به ديوار كعبه پيوسته است.
چوب آن ساده و بدون هر گونه زيورى - چه نقره و چه طلا - است. و اين وضعيت اينگونه بود تا آنكه خليفه «متوكل على اللّه» در محرم سال 237 هجرى، دستور داد قطعاتى از نقره بر آن كوبيدند و براى آن قفل «كلونى» از نقره قرار داد. بر روى در، قطعه‌اى از چوب ساج نقره اندود قرار دارد.
حلقه‌اى نقره‌اى نيز بر روى آن كوبيده شده و قفلى آهنين بر روى قطعۀ چوبين پوشيده از نقره نيز قرار داده شده است كه اين قفل در كنار ديوار كعبه و به موازات آن قرار گرفته است. اين در در سمت راست شخصى است كه وارد كعبه مى‌شود. ارتفاع اين مكان از كف كعبه تا بالا بيست ذراع و شمار پله‌هاى آن 48 است. در طول اين مسير، هشت موضع توقف و استراحت در نظر گرفته شده و پهناى پلكان، يك ذراع و چهار انگشت است. اين پله‌ها هشت روزنه دارد كه چهار روزنۀ آن كنار در است و چهار روزنۀ ديگر در كنار ستون سمت ديوار حجر اسماعيل عليه السلام گشوده شده است. بر بالاى اين پلكان درى هم بر روى بام كعبه تعبيه شده است كه از چوب ساج ساخته شده و طول آن 2/5 ذراع و عرض آن دو ذراع است.»
لازم به يادآورى است كه پس از دوران «ازرقى»، تغييراتى در پلكان درونى كعبه داده شد، به طوريكه در سال 1109 هجرى هفت پلۀ آن را با مرمر جايگزين كردند.