52فصل دهم / در بيان زيارات قبور و طريق آن.
فصل يازدهم / در بيان عبرت از اهل گورستان و نصيحت دوستان.
خاتمه: در تعليم آداب بر اهل اين ولايت و تجربيات كه لايق به اين كتاب است.
شدّ الازار فى حطّ الاوزار عن زوّار المزار
معين الدين ابولقاسم جنيد شيرازى، تصحيح محمد قزوينى و عباس اقبال. چاپ اول: تهران، چاپخانه مجلس، 1328، 621 ص. (موضوع: مزارات اسلامى)
اين اثر، يكى از نخستين و پرآوازه‌ترين كتاب‌ها دربارۀ مزارها، در شرح احوال و تعيين محل قبر سيصد و پانزده نفر از عالمان، عارفان و شاهانى است كه در شيراز دفن شده‌اند. از اين كتاب با نام‌هاى «المزارات»، «مزارات» و «مزارات شيراز» نيز ياد شده است.
انگيزۀ تأليف اين كتاب، راهنمايى زائران مزارهاى شيراز بوده، بنابراين كتاب را به عدد ايام هفته، به هفت
قسمت يا هفت نوبت، شامل ذكر مدفونين يكى از قبرستان‌هاى معروف شيراز تقسيم نموده تا زيارت كننده، هر كدام را به نوبت در يكى از ايام هفته و اگر نتواند هر كدام را در يك شب جمعه يا صبح شنبه زيارت كند و به اين ترتيب، تمام آنها را در هفت روز يا هفت هفته به انجام برساند. اين هفت نوبت يا هفت قسمت به اين ترتيب است:
نوبت اول: در ذكر مدفونين قبرستان شيخ كبير
نوبت دوم: در ذكر مدفونين قبرستان باهليه
نوبت سوم: در ذكر مدفونين قبرستان دار السلم
نوبت چهارم: در ذكر مدفونين قبرستان امّ كلثوم و شيرويه
نوبت پنجم: در ذكر مدفونين قبرستان باغ نو
نوبت ششم: در ذكر مدفونين قبرستان جامع عتيق
نوبت هفتم: در ذكر مدفونين قبرستان مصلّى
مؤلف در مجموع، احوال سيصد و پانزده نفر را شرح كرده كه سيصد و پانزدهمين و آخرين آن، شيخ مشرف الدين مصلح بن عبدالله سعدى شيرازى است. درباره اهميت اين كتاب، در مقدمه آمده است:
هر چه در باب اهميت شدّ الازار از جهت احتواى آن بر مطالب تاريخى و رجالى و معروفة الكتبى نوشته شود، زائد است، زيرا مؤلف اين كتاب با اين كه مورّخ نبوده و به همين جهت اغلاط و مسامحات زياد به زبان و قلم او جارى شده، باز به علت قدمت زمان و دسترسى داشتن به يك عده كتبى كه حاليه ديگر اثرى از آنها بر جا نيست و معاصر بودن با پاره‌اى از اشخاص و وقايعى كه در اين كتاب به ذكر آنها پرداخته، معلومات گران‌بهايى به دست داده است كه ساير مآخذ تاريخى موجود، از آنها خالى است و اين جمله به روشن كردن بسيارى از حوادث تاريخى مربوط به فارس و نواحى مجاور آن و ترجمۀ احوال جمعى از رجال منتسب آن سرزمين‌ها، كمكى شايان مى‌نمايد. (ص ج)
اين كتاب توسط عيسى پسر مؤلف، به فارسى ترجمه شده و «ملتمس الاحبا خالصاً من الريا» نام دارد كه به همت دكتر نورانى وصال در شيراز، به چاپ رسيده است. اين ترجمه به «هزار مزار» و يا «هزار و يك مزار» شهرت دارد.
فهرست