40تفقه در دين رسيدند، به هنگام بازگشت بسوى مردم خود، آنان را هشدار دهند تا شايد (در برابر فرامين دين از خدا) بترسند.»
بركت و نعمت نشر معارف و فرهنگ اسلام در مراسم حج، اختصاص به مسلمانانى كه از نقاط دور و نزديك براى حج آمده‌اند ندارد؛ زيرا در بازگشت، هر كدام از اين افراد آشنا شده به معارف اسلام و تفقه يافته در محيط و شهر و آبادى خود، فرهنگى را كه با خود آورده‌اند، نشر مى‌دهند و به اين وسيله نقش فرهنگى حج ابعاد گسترده‌اى پيدا مى‌كند، كه با توجه به تكرار آن در هر سال عاملى قوى در بقا و تقويت دين و ضامنى براى جاودانگى اسلام محسوب مى‌گردد.
اين حقيقت در سخنى كوتاه، ولى پر مغز، ازامام على - عليه‌السلام - چنين آمده است: «فَرَضَ اللّٰهُ... وَ الْحجَّ تَقْوِيَةً لِلدّينِ»؛ 1 «خداوند واجب نمود... حج را تا تقويت دين باشد.» و امام صادق مى‌فرمايد: «لاٰ يَزالُ الدّينُ قٰائِماً مٰا قٰامَتِ الْكَعْبَةُ»؛ 2 «مادام كه كعبه برپاست، دين نيز پا برجاست.»
رشد فرهنگى، هدفى است كه اسلام در مراسم با شكوه حج آن را پى مى‌گيرد و زمينۀ اين تفكر را تقويت مى‌كند كه همۀ انسانها، على‌رغم تفاوتهايشان در رنگ پوست و نژاد و زبان و خصوصيات اقليمى و تاريخى و طبقاتى ، از فطرتى يگانه بر خوردارند و همين فطرت همگون در انسانهاست كه به فرهنگ انسانى يگانگى مى‌بخشد و از ماهيت اصل فرهنگ، تصويرى عمومى و جهانى و همگانى ترسيم مى‌كند و فرهنگ توحيد را كه همان فرهنگ فطرت است به عنوان فرهنگ مشترك به