336يك مدّ و ثلث مدّ يا يك مدّ و نصف مدّ به مدّ پيامبر بود. ¹

مسلم است كه تبديل كيلها در مقدار رزق مردم مؤثر بوده است.در نصى كه از ابن سعد روايت كرديم،معلوم شد كه عمر ارزاق را به تساوى تقسيم مى‌كرده است.اما واقدى از افلح بن حميد روايت مى‌كند كه او كيل عمر بن خطاب را در تقسيم طعام جار بر ديگر كيلها برترى داد.

آن مقدار از طعام جار كه به هر كس داده مى‌شد،چهار اردب و نيمى براى هر انسان مى‌بود.روايت شده كه عمر بن عبد العزيز طعام جار را به ميان مردم به تساوى تقسيم كرد و هر كس سابقا هر چه بيشتر گرفته بود از او باز پس گرفت.

ما نمى‌دانيم كه از زمان عمر بن خطاب تا زمان عمر بن عبد العزيز چه تغييراتى در ارزاق پديد آمده است.همانگونه كه نمى‌دانيم مقدار رزقى كه عمر بن عبد العزيز معين كرده چه مقدار بوده است.

طعام جار

رزقى است كه آن را«طعام جار»مى‌گويند. ²اين نام به حبوباتى باز مى‌گردد كه از مصر وارد شد و در بندر جار انبار گرديد و از آنجا به ميان مردم مدينه تقسيم شد.ابن سعد گويد:عمر نخستين كسى بود كه از راه دريا غلات و حبوبات از مصر وارد كرد،آنها را در جار انبار كردند و از آنجا به مدينه بردند. ³

يعقوبى معلومات بيشترى به ما مى‌دهد.مى‌گويد كه عمر بن خطاب به عمرو بن عاص نوشت كه از راه دريا خوردنى بفرستد،آن قدر كه همۀ مسلمانان را كفايت كند.عمرو نيز خوردنيها را در قلزم گرد آورد و با بيست كشتى كه هر يك سه هزار اردب بار كرده بودند،به ساحل عربستان فرستاد.عمر با اصحاب رسول الله-ص-رفتند و آن كشتيها را ديدند.پس كسى را معين كرد آنها را تحويل بگيرد.ولى دستور داد دو انبار بزرگ ساختند و بارها را به آنجا بردند.آنگاه زيد بن ثابت را فرمان داد كه براى مردم بر حسب منزلتشان بر كاغذى حواله (صك چك)نويسد و زير آن مهر نهد و اين اولين حواله با مهر است كه نوشته شده.