301
فصل سيزدهم:عطا و رزق و تطور سازمان آن در حجاز
از بارزترين مشخصات شهرهاى اسلامى در صدر اسلام اين بود كه به بيشتر ساكنان عرب آن،دولت سالانه مقدار معينى مال مى‌پرداخت كه آن را«عطا»مى‌گفتند.عطا بزرگترين هزينه‌هاى دولتى و ممر اصلى معاش مردم بود.از اين رو در زندگى اقتصادى و معيشت مردم اهميت بسيارى داشت.پرداخت عطا كه به عنوان حقوق و وظيفۀ مردم بود سبب مى‌شد كه دولت در زندگى اقتصادى و معاشى مردم نقش بسزايى داشته باشد.
پرداخت عطا به وضع مالى دولت بستگى داشت هر چه درآمد دولت بيشتر بود بر مقدار عطا افزوده مى‌شد.و چون در زمان حضرت رسول-ص-اين درآمد محدود و غير ثابت بود،مقدارى هم كه به مردم پرداخت مى‌شد ثابت نبود ولى در هر حال درآمد موجود ميان مردم و بويژه جنگجويان تقسيم مى‌شد.
چون ابو بكر به خلافت نشست بر شمار مسلمانان افزوده شد و ساكنان مدينه هم رو به ازدياد نهادند و درآمد دولت هم رو به فزونى نهاد و اين امور مشكلاتى در توزيع عطا ايجاد كرد.
در روايات آمده است كه ابو بكر اموال را به تساوى به ميان مردم تقسيم مى‌كرد؛يعنى آزاد و برده،مرد و زن،خرد و كلان را يكسان مى‌داد؛مثلا به روايت عايشه در سال اول كه درآمدى حاصل شد،آزاد را ده داد و مملوك را ده.سال بعد هر يك را بيست داد. 1يعقوبى گويد كه ابو بكر علاء حضرمى را با سپاهى روانه داشت و او زاره و ناحيه آن از سرزمين بحرين را فتح