44همواره دگرگون شده است. منبر كنونى همان است كه سلطان سليمان عثمانى به كعبه هديه كرده و در سال 966 ه . (1558 م) نصب گرديده است. بلندى منبر با سايهبان آن 10/47 متر مىباشد و با مرمر سفيد ساخته شده است. تا حدود سال 1384 ه . (1964 م) منبر يادشده در شمال مقام ابراهيم بود و پيش از توسعۀ مطاف كنونى، آن را به محلّ فعلى آن در فضاى خارجى مطاف، در نزديكى سايهبان جبرئيل، انتقال دادند.
ساختمان كنونى حرم
كعبه مركز جهان اسلام است و روى آوردن به سوى آن، يكى از معيارهاى بنيادين در طرّاحى هر مسجدى در جهان است. در ساختمان مسجدالحرام نيز همه چيز از كعبه الهام گرفته و در پرتو آن شكل يافته است.
در ساختمان حرم، بر استفاده از شكلهاى هندسى مشخّصى، مانند هشتضلعى و مربّع تكيۀ بسيارى شده است. هشتضلعى، شكلى برگرفته از نقشۀ قُبّةالصخره در بيتالمقدس است و رواقهاى ستوندار حرم، آشكارا نشان از نقشههاى معمارى كهن اسلامى در مسجدسازى دارد، كه نخستينِ آن در مسجد بزرگ كوفه اجرا شده و به دنبال آن، از خاور تا سرزمين چين و از باختر تا ديار اندلس گسترش يافته است. با اين حال، ميان ساختمان حرم مكّه و ديگر مساجد جهان اسلام، تفاوتى هويداست؛ همۀ مساجد بر پايۀ رعايت قبله، يعنى روى داشتن به مكّه، بنا شدهاند؛ از اين رو، در طرّاحى آنها ناگزير بايد از اشكال هندسى قائمالزاويه استفاده شود و مىتوان با قاطعيت گفت كه شكل بنيادين همۀ مساجد، مستطيلى است كه طول آن ديوار قبله را شكل مىدهد و ديگر