24آن افزود. وى در زاويۀ شمال‌غربى، گلدسته‌اى فراز آورد كه به منارۀ باب‌العمره شهرت يافت. منصور هفت در ورودى براى مسجد گشود.
مهدى عبّاسى در سال 161 ه . (777 م) حجّ گزارد و فرمان نوسازى مسجدالحرام را صادر كرد. به منظور توسعۀ مسجد، خانه‌هايى چند خريدارى شد و از جمله با تخريبِ سراى شيشه‌گران، كه حدّفاصل مسجد و مسعىٰ (محلّ سعى صفا و مروه) بود، فضاى مسجد گسترش يافت. دو شبستان جديد نيز به مسجد افزوده شد كه آن را با چوب ساج پوشاندند.
مهدى پنج درِ جديد هم به مسجد گشود.
هنگامى كه مهدى به سال 164 ه . (780 م) حجّى ديگر به‌جاى آورد، دريافت كه مسجد از سه طرف گسترش يافته و سمت جنوبى آن، به دليل قرار داشتن در امتداد آبراهۀ درّۀ ابراهيم، به شكل خود باقى مانده است و از همين‌رو، كعبه در وسط مسجد قرار ندارد. پس مهندسان را فراخواند و با آنان به رايزنى نشست و گفت: «... ناگزيرم مسجد را چنان گسترش دهم كه كعبه در ميان مسجد قرار گيرد، هرچند تمامى بيت‌المال را هزينه كنم...» ازرقى گويد: مسجد در آن زمان، يكصد و بيست هزار ذراع؛ يعنى بيشتر از هشتادهزار مترمربع مساحت داشت. افزوده‌هاى ساختمانى مهدى، بزرگترين و مهمترين عمليات گسترش مسجد بود كه با كارهاى بعد از آن، هرگز سنجيدنى نيست. برخى از جزئيات اين توسعه چنين است:
ستون‌هاى مسجد به484 ستون رسيد كه هريك ده‌ذراع ارتفاع وسه ذراع محيط داشت وبيشتر آنها با طلا آراسته‌بود، بر شمارى ازستون‌ها نيز نقشهاى اسلامى مى‌درخشيد. در آن ميان، دو ستون نقشه بازسازى مسجد در عصر مهدى عباسى را نشان مى‌داد و با خط كوفى جلى و بدون نقطه، بر آن مطالبى نوشته، با رنگ سيمين زيور يافته بود. در زمان وى، طاقهاى مسجد