89اسلامى مى‌بخشند كه نمى‌توان براى آن همانندى يافت. علاوه بر هويّت‌بخشى به امّت اسلام، مناسك حجّ و اجزاى آن نيز، خود واجد هويّت يگانه و منحصر به فردى هستند كه نمونه‌اى براى آنها متصوّر نيست. اين مناسك هويّت واحدى را براى امّت اسلام و هويّت يگانه‌اى را براى تك‌تك مسلمانان در مقابل جهانيان و حتّى در مقايسه با يكديگر و در تبيين رابطه‌شان با خالق هستى تعريف مى‌كند. علاوه بر آن، حجّ‌گزاردن، هويّت حاجى را نسبت به تاريخ نيز تعريف كرده و موقعيّت او را در هستى (زمان و مكان) تعيين مى‌كند.
آزمايش انسانها: آزمايش انسانها يكى از اصلى‌ترين عواملى است كه خداوند تبارك و تعالى براى ارتقاى كيفيّت و معنويّت حيات، براى تذكّردهى، براى تنبيه، براى اتمام حجّت، براى ارتقاى مقام و جايگاه انسان، براى ارتقاى رابطۀ بنده با خداوند و براى وصول به بسيارى آرمانهاى عالى و والاى انسانها مقرّر داشته است، 1 و البته آزمايشها نيز به تناسب ظرفيّت انسانهاست.
هر كه در اين بزم، مقرّب‌تر است
جام بلا بيشترش مى‌دهند
مناسك حجّ نيز هر كدام نوعى آزمايش‌اند، و معانى نمادين و معنوى و روحانى متعالى و والايى دارند. مناسك حجّ يك دوره مرور تاريخ بشريّت است. مناسك، تذكّر و يادآورى حدّ اعلاى راههاى زندگى الهى‌اند. مناسك حجّ، اگر چه به عنوان عبادت، «تعبّدى» هستند و