356زائر وقتى زيارت خود را انجام داد و از نظر روحى اشباع شد، چه در مكه و مدينه باشد، چه در نجف و كربلا يا هر شهر زيارتى ديگر، خوب است كه زود خداحافظى كند و برگردد، تا شوق و علاقه همچنان در دل بماند و زدگى و خستگى ايجاد نشود. اين همان گسستن براى پيوستن دوباره است.

من رشتۀ محبت خود از تو مى‌بُرم شايد گِره خورد، به تو نزديك‌تر شوم

امام‌صادق(ع) نسبت به زيارت خانۀ خدا فرموده است:

«إِذا فَرغْتَ مِنْ نُسُكِكَ فارْجِعْ، فَإِنَّهُ اشْوَقُ لَكَ الى الرُّجُوعِ». ¹

وقتى از اعمال و عبادت‌هايت فارغ شدى، برگرد، تا شوق دوباره آمدن را در تو بيشتر كند.

دو دوست قدر شناسند حقّ صحبت را كه مدتى ببريدند و باز پيوستند

ادب، اقتضا دارد كه زائر پس از اتمام ايام زيارت، براى خداحافظى به حرم مشرف شود و ضمن سپاس، آرزوى خود را براى بازگشت دوباره اعلام كند و از خدا بخواهد. هم در سفر حج، مستحب است «طواف وداع» انجام دهد، هم در زيارت حرم پيامبر و ائمۀ بقيع، زيارت وداع مستحب است، هم در حرم‌هاى ديگر. آداب خاصّى براى طواف وداع نقل شده است و در سيرۀ معصومين هم نمونه‌هايى از عمل آنان نقل شده است. در وداع حضرت صادق، حضرت‌كاظم، حضرت‌هادى: نمونه‌هايى از حالت خاشعانۀ هنگام وداع و سر به سجده گذاشتن و سجده‌هاى طولانى و نماز و دعاى ويژه نقل شده است. ² از خواسته‌هاى زائر هنگام وداع، اين است كه آخرين زيارت نباشد و دوباره برگردد. مثلاً در زيارت وداع قبر حضرت‌رسول و ائمۀ ديگر آمده است:

«اللّهُمَّ لاتَجْعَلْهُ آخِرَ العَهْدِ مِنّى لِزِيارةِ قَبْرِ نَبِيِّكَ...»، يا «استَودِعُكَ الله» ، يا

«لا جَعَلَهُ اللهُ آخِرَ تَسْلِيمِى عَلَيْكَ»، يا

«لا جَعَلهُ اللهُ آخِرَ العَهْدِ مِنْ زِيارَةِ قُبُورِكُمْ وإِتيانِ مَشَاهِدِكُم»،