17شده بودند و هر دانش‌آموز با يك كيك فنجانى پذيرايى مى‌شد. پس از خوردن كيك‌ها مجرى برنامه شروع به شمارش تعداد فنجان‌هاى كاغذى كه بر روى زمين ريخته شده بود كرد، به نظرم نتيجۀ شمارش 5، 12، 29 عدد فنجان كاغذى بود كه به ترتيب توسط دانش‌آموزان كلاس‌هاى اول، دوم و سوم بر روى زمين ريخته شده بود، نتيجه اين شمارش ساده نشان مى‌داد كه فطرت دانش‌آموزان كلاس اول دست نخورده‌تر از كلاس دوم و فطرت كلاس دوم دست نخورده‌تر از كلاس سوم بود. به نظر مى‌رسيد آنچه موجب بى‌نظمى دانش‌آموزان كلاس بالاتر شده، تأثيرات منفى جامعه‌اى باشد كه در آن بزرگ شده‌اند. پس محيط اجتماعى كه فرد در آن رشد و نمو مى‌كند و نوع تربيت، در رشد شخصيت انسان‌ها مؤثر است.
از آنجا كه فطرت خدادادى انسان در بستر زمان دست‌خوش تحوّلات ناخوشايند مى‌شود، لذا حج يك فرصت است كه انسان دوباره متولّد شود و يكبار ديگر به فطرت خويش رجعت كند و تمرينى براى يك زندگى نو و ايده‌آل انسانى است. شايد به همين دليل باشد كه در حديث آمده است: پس از اعمال حج، تمام گناهان حاجى بخشيده مى‌شود مثل آن كه تازه از مادر زاده شده است.
حج يك عمل سمبليك و نمادين و داراى يك سرى رمز و رموز يا زبان رمزى است و هر كسى فراخور حالش و نيز معرفتى كه دارد، مى‌تواند از اين رموز پرده بردارد