16زندگى خود، مطابق فطرت الهى خود عمل مى‌كند فِطْرَتَ اللّٰهِ الَّتِي فَطَرَ النّٰاسَ عَلَيْهٰا... 1 ولى همين كه وارد اجتماع شد بسته به ميزانى كه با عوامل شخصيت ساز در تماس است، فطرت اوّليۀ او دست خوش تحول مى‌شود و به تدريج از فطرت الهى خود فاصله مى‌گيرد. گاهى تأثير عوامل شخصيت ساز در جهت تكامل روحى او و گاهى بر خلاف جهت آن عمل مى‌كند. به‌طورى كه مى‌توان گفت منحنى تكامل روحى انسان سينوسى (و يا به قولى زيگزالى) است.
اگر انسان با تعاليم آسمانى تربيت و پرورش يابد جهت كلّى منحنى تكامل او صعودى است، و اگر تربيتى در كار نباشد و يا تحت تأثير و در جهت منافع ديگران (قدرت‌هاى حاكم؛ زر و زور) تربيت و رشد يابد، منحنى تكاملى او سير نزولى خواهد داشت.
براى روشن شدن اين موضوع، يك مثال مى‌زنيم:
در طول 6 ماهۀ دوم سال 1376 سيماى جمهورى اسلامى ايران برنامه‌اى تحت عنوان «ما و ما» ارائه مى‌داد.
روزى مجرى برنامه به مناسبت روز مبعث حضرت رسول صلى الله عليه و آله برنامه‌اى را در يك مدرسۀ ابتدايى اجرا مى‌كرد كه بسيار آموزنده بود. در اين برنامه دانش‌آموزان كلاس‌هاى اول، دوم و سوم ابتدايى به‌طور مجزا به صف