15
«حجّ زيدٌ عمراً» يعنى غلبه بالحجّة: و مثلاً حاجّهُ يعنى خاصمه.
واحتجّ الرجل يعنى أتى بالحجة. استحجّ يعنى طلب الحجّة. الحاجّ يعنى من زار البيت الحرام. و جمع آن حجّاج و حجيج است.
و هدف آن نيست‌كه گفته شود: تاريخ مكه به سال‌هاى 1892 قبل از ميلاد مى‌رسد كه ابراهيم با فرزندش (اسماعيل) و مادر او (هاجر) به آن وادى غير ذى زرع هجرت كردند. 1
و نيز هدف آن نيست كه به الفاظ پرداخته شود و نتيجه فداى مقدّمات شود و مطالب اساسى گفته نشود و... بلكه مى‌خواهم، ضمن بررسى آيات قرآنى، هدف اساسى حجّ و اين كنگرۀ بزرگ و اين مجتمع اسلامى جهانى به دقّت بررسى شود.
فوايد سياسى، اجتماعى و تاريخى حج
فوايد سياسى و اجتماعى و تاريخى حجّ، چيزى نيست كه بر كسى پوشيده باشد ولى بايد دانست كه سفر به سوى خانۀ خدا؛ يعنى سير الى‌اللّٰه