9كه مستلزم فسادى نبوده منعى نفرموده‌اند. كتاب معروف «عِلَلُ الشَّرايِع» تأليف شيخ صدوق، در همين زمينه نوشته شده است.
البته ما هرگز توقع نداريم كه به تمام مصالح و مفاسد احكام پى ببريم، چرا كه مصالح و مفاسد مادى و معنوى احكام، به تدريج در طول زمان با پيشرفت علوم و دانش بشر و بالا رفتن سطح افكار و عقول كشف مى‌شود.
اكنون پس از بيان اين نكته، به اين موضوع مى‌پردازيم كه سالكان طريق عبوديت و بندگى، عبادات را از نظر خاصيّت اثر گذارى در روح و تكميل نفس متفاوت مى‌دانند. 1 به طورى كه بعضى، اثر تطهير و تخليه دارند و موجب تزيين و تحليّه جان مى‌شوند، برخى تاريكيهاى روح را مى‌زدايند و برخى بر نور و صفا مى‌افزايند.
به عنوان مثال اثر انفاقها و صدقه‌هايى چون زكات، خمس، كفّارات، مظالم و خلاصه اداى حقوق مالى تطهير قلب از پليدى و آلودگى حبّ مال است كه قرآن كريم مى‌فرمايد:
خُذْ مِنْ أَمْوٰالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِهٰا. 2
(اى پيامبر!) صدقات اموال مردم را بگير تا (بدين وسيله قلوب آنان را از پليديهاى حبّ مال) پاك كنى و بر رشد معنوى‌شان بيفزايى.
روزه گرفتن موجب تقويّت اراده و نيروى مقاومت در برابر تمايلات نفسانى و تحصيل ملكۀ تقوا و مصونيّت از غلبۀ شهوات است.