طىّ مراحل كامل اخلاص، با آشنايى به اسرار ميسّر است

1) - حكما علم را به «حكمت عملى» و «حكمت نظرى» و عقل را به «عقل عملى» و «عقل نظرى»تقسيم كرده‌اند. حكمت مربوط به علوم است و عقل مربوط به قواى نفسانى. عقل نظرى، حكمت نظرى و حكمت عملى را تأمين مى‌كند و مسائل علم اخلاق و فقه و مانند آن را به عهده دارد؛ زيرا انسان از آن بُعد كه مى‌فهمد اين مسائل را طرح مى‌كند. عقل عملى، نيروى اجرا كننده است. عقل نظرى از بالا مدد مى‌گيرد و عقل عملى بر طبيعت و بدن فرمانروايى دارد. كمال عقل عملى در اين است كه تحت سلطه قرار نگيرد و كمال عقل عملى در اين است كه هميشه آنچه را كه مى‌داند در مادون اجرا كند تا به مراحل بالاتر برسد و اين همان است كه: «العقل ما عبد به الرحمان واكتسِبَ به الجنان» و هر جا عقل عملى نباشد سفاهت است. و كمال عقل نظرى در اين است كه تحت سلطه باشد و هميشه كمال را از مبادى عاليه بپذيرد. نفس دو جناح دارد و دو بال؛ جناح عقل نظرى و جناح عقل عملى. الف - عقل نظرى؛ درك مى‌كند كه چه چيزى بد است و چه چيزى خوب. چه كارى بايد انجام بشود و چه كارى بايد انجام نيابد. ب - عقل عملى؛ مى‌فهمد كه فلان كار خوب است بايد انجام شود و اين كه «خوب را بايد عمل كرد»، نفس با عقل عملى درك مى‌كند.