16حكمت متعاليه راه پيدا كرده است. اين سخن در نوع كلمات حُكما نيست در حكمت متعاليه است و آن هم از اهل معرفت گرفته شده است. و آن اين است كه هر شيئى كه موجود است، چهار نشأۀ وجودى دارد: «عالم طبيعت»، «عالم مثال»، «عالم عقل» و «عالم الٰه» كه قانون «بسيط الحقيقة كلّ الأشياء وليس بشىء منها» را آنجا دارند و مى‌گويند: ذات اقدس اله بدون محدود بودن و متعين به تعين و متشخّص به تشخص خاص شدن و بدون ماهيّت و مفهوم داشتن، حقيقت هر چيزى را به نحو اعلى و اشرف دارا و واجد است. اين حديث شريف مى‌تواند مراحل چهارگانۀ وجود را كه اهل معرفت مى‌گويند بازگو كند.

حقيقت كعبه يك وجود طبيعى و مادى دارد در سرزمين مكّه و آن همان خانه‌ايست ¹ كه ابراهيم خليل - سلام اللّٰه عليه - بنايش كرد و اسماعيل - عليه‌السلام - هم دستيارش بود و در عالم مثال وجود ديگرى دارد. باز همين حقيقت در عالم عقل كه عرش الٰه است وجود ديگرى دارد و نيز در نشأۀ تسبيح و تهليل و تحميد و تكبير كه مقام الوهيت و الٰهيّت است و اسماء الهى است، وجود ديگرى دارد.

حضرت فرمود: چون اسماء الهى و كلمات توحيدى و دينى چهارتا است، عرش هم چهار گوشه دارد، بيت‌المعمور هم چهار گوشه دارد و كعبه هم چهار ضلع دارد. عرش مانند تخت نيست و بيت‌المعمور هم خانۀ سنگى و گِلى نيست. گروهى از زائران دور همين كعبه مى‌گردند و لا غير. عدّه‌اى از اين جا گذشته تا عالم مثال را درك مى‌كنند و آنان كسانى