23
«اى افرادى كه ايمان آورده‌ايد، روزه بر شما نوشته شده، همان‌گونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند، نوشته شد، تا پرهيزگار شويد.»
خاصيت نماز، تنوير جان آدمى به نور ذكر و مناجات با خدا و مقابل گشتن صفحۀ روح، با اَللّٰهُ نُورُ السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ 1 است كه مى‌فرمايد:
أَقِمِ الصَّلاٰةَ لِذِكْرِي. 2
«نماز را براى ياد من به‌پادار.»
اما امتياز عبادت حجّ، در ميان انواع عبادات، اين است كه جامع‌الامرين است. هم خاصيّت تطهير دارد و هم مايۀ تزيين است. هم رفع ظلمت حبّ مال از دل مى‌كند و هم نورانيّت ذكر و انس با خدا مى‌آورد.
در حج، انفاق مال، دور افتادن از اهل و عيال، جدا شدن از آسايش الفت‌گرفته در وطن، تعطيل كردن كسب و كار و مشاغل زندگى مادّى، تحمّل رنج سفر، معاشرت با افراد بدخو، و احياناً تشنگى‌ها و آفتاب‌زدگى‌ها و بى‌خوابى‌ها و انجام اعمال نامأنوسى كه طبع نمى‌پسندد و عقل سطحى فايده‌اى در آن نمى‌بيند، مانند سنگ زدن به ستون‌هاى بيابان منىٰ و هروله كردن و از لباس معمولى خود، در آمدن و سرتراشيدن و امثال اينها، در پاك كردن دل انسان از پليدى كبر و نخوت و خودخواهى و رام ساختن گردنكشان و خاضع كردن نافرمانان، فوق‌العاده مؤثّر است، و اين، نمونه‌اى از خصيصۀ طهارت‌بخشى حج است.
اما جنبۀ تزيين و تحليۀ حج، همان صفات فاضلۀ روحى و اخلاقى است كه در شخص حاجّ، به وجود مى‌آيد. نيز، آثار درخشان سيادت‌آفرينى كه در جامعۀ مسلمين بارز مى‌شود و امّت اسلامى را، حاكم بر جميع ملل عالم مى‌گرداند.
به خواست خدا، در مباحث آينده به شرح قسمت‌هايى از منافع و فوايد روحى و اجتماعى اين عبادت بزرگ، مى‌پردازيم و گوشه‌اى از اسرار و رموز فوق حدّ احصاى