21
حج؛ عالى‌ترين مظهر وحدت
دين مبين اسلام جامع‌ترين و كامل‌ترين آيين آسمانى است كه خداوند با عرضه آن به دست سرآمد خلائق و اشرف انبياى الهى وجود مقدس رسول اكرم صلى اللّٰه عليه و آله و سلم بر بشريت منت نهاد و لطف و نعمت خويش را بر آنان به اكمال و اتمام رساند.
اين آيين مقدس كه وجود تمام انبياء و عرضه همه اديان پيشين مقدمه‌اى براى ظهور آن و پيامبر عظيم الشأنش بوده است، به سبب جامعيت خود پاسخگوى تمامى نيازهاى نوع بشر از هر رنگ و نژاد در هر زمان و مكان بوده، هست و خواهد بود.
از اين رو در دايره اسلام و مسلمانى، رنگ و نژاد و زبان و پايگاه اجتماعى و ديگر عوامل تمايز و برترى انسانها محلى از اعراب ندارد. "اسلام" هويت اصلى مسلمان است و هر جا «مسلمانان» باشند، آنجا «دارالاسلام" است. لذا در قرون اوليه اسلام، به رغم حاكميت خلفاى جور و رواداشتن تبعيض‌ها در ميان مسلمانان، "شور مسلمانى" باعث گشت «مسلمانان» از هر قوم و قبيله و نژاد در راه اعتلاى اسلام بكوشند و تمدنى را پايه‌ريزى كنند كه با بهره‌گيرى از مزايا و نقاط قوت تمدن ملى خود، "تمدن درخشان اسلامى" را پايه‌ريزى كنند. يكى از مورّخان و محققان برجسته معاصر در اين زمينه مى‌گويد: