8المدينة و المكّة المعظّمة، طبع فى 1327» ¹.

شايان ذكر است كه عبارت «و فيه تمام اعمال...» در بيان علّامه، مؤيّد كامل بودن كتاب در موضوع آنست.

در «فهرست كتابهاى چاپى فارسى» تأليف «خانبابا مشار» نيز اشاره‌اى بدان رفته است؛ «مشار» در بارۀ آن نوشته است : «مصباح الحرمين، آخوند عبدالجبّار بن حاج زين العابدين پيشنماز زاده شكوئى...» ².

شيخ محمّد حسن بكائى، از نويسندگان معاصر در «كتابنامۀ حجّ»، ضمن نقل مختصرى از مشخّصاتِ آن، چنين نوشته است: «تمام اعمال مدينه و مكّه در اين كتاب بيان شده است» ³.

مؤلّف «مصباح الحرمين»

مؤلّف كتاب، همچنانكه در ابتدا و انتهاى نسخۀ چاپ سنگى خود را معرّفى نموده، و مرحوم علامۀ طهرانى هم نوشته، «مولى عبدالجبّار بن زين‌العابدين شكوئى» است ⁴.

در كتابهاى تراجم رجال، اطّلاعاتى از ايشان به دست نيامد، در منابع ديگر نيز اطّلاعات ثبت شده بسيار مختصر است؛ در كتاب «فهرست مستند اسامى مشاهير و مؤلفان» كتابخانۀ ملّى، فقط به ذكر نام و نام خانوادگى مؤلّف بسنده شده و براى تولّد و يا وفات، تاريخى نقل نشده است؛ نامهاى پذيرفته نشدۀ مندرج در ذيل نام وى و در همان كتاب، عبارتند از : «پيشنماز زاده» و «على تبريزى» ⁵. از سوى ديگر «خانبابا مشار»، علاوه بر كتاب «فهرست كتابهاى چاپى فارسى» در جاى ديگرى نيز اشاره‌اى به مؤلّف دارد؛ در جلد سوّم «مؤلّفين كتب چاپى فارسى و عربى» دربارۀ مؤلّف مصباح الحرمين