261. نهى از زيارت قبور براى مردان و زنان در صدر اسلام.
اين حكم از جملۀ
«نهيتكم عن زيارة القبور» استفاده مى‌شود.
2. نهى از زيارت قبور براى زنان. اين حكم از روايت
«لعن اللّٰه زوّارات القبور» استفاده مى‌شود.
3. امر به زيارت قبور براى مردان و زنان پس از نهى سابق.
و اين حكم از جملۀ «فزوروها» استفاده مى‌شود.
در اينجا دو احتمال وجود دارد:
احتمال اوّل: روايت نخست
(لعن اللّٰه زوّارات القبور) قبل از روايت دوم «فزوروها» صادر شده باشد. در اين صورت اين روايت در حقيقت نهى از زيارت قبور را - كه در صدر اسلام نسبت به عموم صادر شده - تأكيد مى‌كند، در واقع رسول‌خدا صلى الله عليه و آله در صدر اسلام فرموده است: «تمام مردم، بخصوص زنان را از زيارت قبرها نهى مى‌كنم.» در نتيجه ما در صدر اسلام يك حكم عامّ مبنى بر نهى از زيارت قبور داشته‌ايم و اين حكم عامّ دربارۀ زنان مورد تأكيد قرار گرفته است. و يك حكم عامّ مبنى بر جواز زيارت قبور براى مردان و زنان داريم كه بعداً صادر شده است. در اين صورت به اتّفاق همۀ علماى اصولى حكم دوم ناسخ حكم اوّل است.
و همين احتمال را بسيارى از انديشمندان اهل سنّت تأييد كرده‌اند. ترمذى مى‌گويد:
«وقد رأى بعض أهل العلم أنّ هذا كان قبل أن يرخّص النبى صلى الله عليه و آله في زيارة القبور، فلمّا رخّص