48
پرسش 4
پس از قتل عثمان، مسلمانان، در خانه على ريختند تا با آن حضرت بيعت كنند. شيعيان مى‌گويند: على فرمود:
«دَعُونِي وَالْتَمِسُوا غَيْرِي»؛ «مرا رها كنيد و ديگرى را بجوييد». اگر على عليه السلام خليفه بود، چرا مى‌گويد: ديگرى را بجوييد؟
پاسخ
خلافت به دو صورت متصور است و آن دو، تفاوت روشنى با هم دارند:
1 . خلافت منصوص، كه تعيين خليفه از جانب خدا است. خلافت به اين معنا قابل فسخ و يا صرف نظر كردن نيست. در اين مورد خلافت به‌سان نبوت است و وظيفه‌اى است الهى كه بر دوش فردى نهاده مى‌شود.
2 . خلافت انتخابى، كه خليفه از سوى مردم برگزيده مى‌شود. گفتنى است امام عليه السلام خلافت به معناى دوم را نمى‌پذيرد.
توضيح اين‌كه: مردم پس از قتل عثمان، از على‌بن ابى‌طالب خواستند به‌سان سه خليفۀ پيشين، با بيعت، زمام امور را به دست گيرد و امام عليه السلام در اين حال با بيان: «مرا رها كنيد و ديگرى را بجوييد.» به اين خواسته پاسخ مثبت ندادند.
نپذيرفتن چنين خلافت و بيعتى، نشانۀ اين نيست كه امام خليفۀ منصوص و واقعى نبود، بلكه نشانۀ آن است كه روش پيشينيان را نادرست