207مسأله 11 شرط است در وجوب حج، آن كه علاوه بر خرج سفر، مخارج عيالات خود را در زمان رفتن و برگشتن داشته باشد به طور مناسب با حال آنها، و مراد از عيال آنهايى است كه بايد در نظر عرف خرج آنها را بدهد اگر در شرع واجب نباشد، مثل برادر فقير كه در منزل اوست و جزء خانوادۀ او محسوب است، بلكه اگر يك نفر اجنبى هم عيال او شمرده شود در عرف، بايد مخارج او را داشته باشد.
مسأله 12 شرط است در وجوب حج، آن كه پس از برگشت داراى چيزى باشد كه او و عيالاتش را اداره كند از قبيل ملك و علاقه يا تجارت و زراعت و صنعت و كسب مناسب با حال او، و اگر سرمايه ندارد لكن با آبرو و وجاهت مى‌تواند تجارت كند و امرار معاش نمايد، كفايت مى‌كند و حج بر او واجب است.
مسأله 13 اهل علم فقير كه با وجوه شرعيه امرار معاش مى‌كنند و پس از برگشت از حج نيز به همان منوال امرار معاش مى‌كنند اگر به قدر مخارج حج داشته باشند، حج بر آنها واجب نيست و همچنين فقرايى كه با گدايى مى‌گذرانند و هم چنين كسانى كه تفاوت نمى‌كند به حال آنها حج رفتن، و قبل از حج و بعد از حج به يك منوال هستند بر هيچ يك اينها حج واجب نيست.
مسأله 14 شرط است در وجوب حج، استطاعت بدنى؛ پس بر مريضى كه نمى‌تواند برود يا مشقت دارد براى او يا پرستار مى‌خواهد و خرج او را ندارد حج واجب نيست.
مسأله 15 شرط است در وجوب حج، آن كه وقت وسعت داشته باشد، پس اگر مال‌دار شد در وقتى كه براى رفتن با مقدمات لازمه وقت ندارد يا ممكن است خود را برساند با مشقت زياد، حج بر او در اين سال واجب نيست و اگر استطاعت او باقى ماند، سال ديگر واجب است حج كند.
مسأله 16 شرط است در وجوب حج، آن كه در راه مانعى از عبور نباشد و براى او امكان رفتن و تمام كردن عمل باشد و اگر راه خطرناك باشد به طورى كه