32
حديث حج النبى(ص)
پيشتر گفتيم كه حديث مفصل حجّ‌النبى(ص) را از شيعه، كلينى در كافى 1 و شيخ طوسى در تهذيب به اسناد از حضرت صادق(ع)، آورده‌اند. و از اهل سنت نيز جمع بسيارى از آن جمله مسلم در صحيح خود 2 و ابوداوود در سنن خويش 3 به اسناد از حضرت صادق و او از حضرت باقر(عليهما السلام) و آن جناب از جابر نقل كرده‌اند. در جوامع حديثى متأخر، فيض كاشانى در وافى به نقل از كافى و تهذيب، اين حديث را آورده است، و شيخ منصور على ناصف در «التاج» آن را از مسلم و ابو داوود نقل مى‌كند.
در التاج، ذيل عنوان «حديثِ حجةالوداع» مى‌نويسد: اين حديثى است جليل القدر و عظيم الفضل و تمامى افعالى را كه پيغمبر در حجةالوداع انجام داده و شامل اركان و واجبات و مستحبات است، جز اندكى، در بر دارد و اين نخستين حديث طويلى است كه در كتاب التاج آمده ... و جابر (راوى اصلى حديث) كسى است كه مهار شتر رسول خدا(ص) را در اين سفر به دست داشته است و از اين رو داناترين مردمان به چگونگى حجةالوداع است.
نووى درباره اين حديث مى‌نويسد:
اين حديث بزرگ و عظيم است و مشتمل است بر جمله‌اى از فوائد و نفائس مهمات قواعد. سپس از قاضى عياض نقل مى‌كند كه دانشمندان درباره اين حديث و مطالب فقهى آن بسيار سخن گفته‌اند. 4
علّامه ناصرالدين البانى درباره جابر، راوى اين حديث مى‌نويسد 5:
وى بهترين صحابى رسول اكرم(ص) در سياقت نقل حديث حجةالوداع است؛ زيرا جابر از هنگام خروج پيامبر(ص) از مدينه تا آخر اعمال حج را بيان كرده است لذا مى‌توان گفت كه وى اضبط از ديگران است. سپس از قول حافظ ابن كثير نقل مى‌كند كه روايت جابر به تنهايى منسك مستقلى است.