28است كه حكم يك موضوع را بر موضوع ديگر، به صرف وجود نوعى مشابهت با موضوع اول، حمل كنيم 1؛ مثلاً پيامبر خدا(ص) فرموده است كه نوشيدن شراب، چون مستكننده است، حرام است. حال فرض كنيم مايع ديگرى در مزه و رنگ، شبيه شراب وجود دارد، اما نوشيدن آن كسى را مست نمىكند و در عرف نيز به آن شراب نمىگويند. آيا مىشود به صرف شباهت ظاهرى آن مايع با شراب، نوشيدن آن را نيز حرام بدانيم؟ اگر كسى به سبب همين شباهت ظاهرى نوشيدن آن مايع را مانند شراب حرام بداند، در دين قياس كرده است و اجتهاد او رأيى و قياسى است. 2
اين شيوه استنباط احكام از نگاه پيشوايان معصوم(عليهم السلام) پذيرفتنى نيست و براى آن پيامدهاى بسيار بدى، مانند بدعت در دين، دورى از حق، گمراهى و هلاكت را ذكر كردهاند 3:
اول - امام على(ع) فرموده است:
هركس خود را در طريق قياس قرار دهد، هميشه در اشتباه خواهد بود و هركس براساس رأى خود براى خدا ديندارى كند، تمام عمرش در لجنزار گمراهى غوطهور خواهد ماند. 4
دوم - ابانبنتغلب گفت: