56عثمانى دوران افول و فروپاشى را مى‌گذراند، ولى همچنان به عنوان محور نظريه سياسى اهل‌سنت شمرده مى‌شد و قداست ويژه‌اى ميان آنها داشت. اما حركت وهابيت در بُعد جهان اسلام، مايه همگرايى و وحدت مسلمانان نبود. بلكه آخرين ميخ را به تابوت امپراتورى عثمانى كوبيد و اهل‌سنت را با خلأ و بحران جديدى در عرصه حكومت روبه‌رو كرد. 1
پاسخ به ادعاى شخصيت علمى ابن عبدالوهاب
در تحصيلات مقدماتى وى، دو شخصيت، نقش برجسته‌ترى داشته‌اند. بى‌ترديد پدرش مهم‌ترين نقش را در تحصيل او برعهده داشته است. در سال‌هاى نخستين زندگى‌اش، در شهر عيينه، قرآن و فقه حنبلى را از وى آموخت. تعريف و تمجيدها از هوش و ذكاوت و تعجب اساتيد از ميزان فهم او را نخستين بار، «حسين بن غنام» از ارادتمندان و ملازمان ركاب شيخ، به قلم آورده است؛ همان كسى كه امروزه كتابش از منابع مهم وهابيان است.
در مقابل، پژوهشگرانى نيز هستند كه ديدگاه‌هاى كاملاً متضادى ارائه مى‌كنند كه مى‌توان به‌صورت خاص از «احمد زينى دحلان» در كتاب‌هاى «فتنة الوهابيه»، «الدررالسنيه فى الرد على الوهابيه» و «الفتوحات الاسلاميه» و «صدقى زهاوى» نويسنده كتاب «الفجر الصادق» نام برد. اينان معتقدند كه شيخ در دوره‌اى، به خواندن احوال پيامبران دروغين و شيوه تبليغ و دعوت آنها مى‌پرداخته