53مراد از اين واژه، تنها حفظ و به‌خاطرسپردن نيست؛ بلكه معناى دقيق آن، حفظ همراه با صيانت و نگهدارى كامل است.

ضبط در اصطلاح

تعاريف مختلفى از اين واژه به دست شده است كه در اينجا، به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم:

1. سرخسى (متوفاى 490 ه.ق) در تبيين اين اصطلاح نوشته است:

ضبط، عبارت است از اخذ به‌طور استوار و شايسته، و صورت كامل آن در خبر، اين است كه شخص، كلام را چنان‌كه شايسته است، بشنود. سپس معناى مورد نظر آن را بفهمد. آن‌گاه با كوشش تمام، آن را حفظ كند و پس از آن نيز با مراعات حدود و شرايط و يادآورى مجدد آن، از طريق تكرارش، تا هنگام رساندن حديث به ديگران و آنچه را در ذهن خويش حفظ كرده است، ثابت بدارد. ¹

2. آمدى (متوفاى 631 ه.ق) مى‌گويد:

همانا ضبط، به‌معناى آن است كه حفظ راوى به آنچه شنيده، برترى داشته باشد بر عدم حفظش. اين، بدين‌معناست كه اگر راوى دچار فراموشى و اشتباه و توهم شد، مضر به حفظ وى نخواهد بود؛ زيرا هيچ‌كس نمى‌تواند از اين سه مبرا باشد. ²

3. سخاوى (متوفاى 902 ه.ق) معتقد است:

مراد از ضبط اين است كه راوى غافل نبوده و هشيار باشد. اگر حديث را از حفظ