22ط) سفرنامه حج كشميرى به سال 1154 ق كه در مسير بازگشت از جده، به بندر مخا و اقيانوس هند رسيده و سپس به سمت هند و بندر «هوگلى» رفته است.
بهجز اين موارد، سفرنامهنگارانى نيز خاطرات سفر خود را حتى از دل درياى هند و شهر بمبئى و ديگر شهرهاى هند گزارش كردهاند كه باز هم از ميان سفرنامههاى قاجارى در اين باره به 4 سفرنامه اشاره مفصلترى مىكنيم:
1. سفرنامه نائب الصدر (1270 شيراز - 1344 ق، مشهد) كه در مسير بازگشت از مناسك حج، از طريق اقيانوس هند به بمبئى رسيده و سفرنامه خود را «تحف الحرمين و سعاد الدارين» ناميده است.
وى كه لقب موروثى «نائب الصدر» را از ناصرالدين شاه گرفت، و لقب طريقتى «معصوم عليشاه» را از ملا سلطانعلى (پيشواى سلسله طاووسيه گنابادى) دريافت كرد، اين سفر را از شوال سال 1305 ق آغاز و تا صفر 1306 كه هنگام بازگشت وى مىباشد، به انجام رساند.
مؤلف نيز مدتى از اواخر عمر خويش را رئيس اوقاف گرگان و گناباد بوده است. وى به دليل بىپولى و درماندگى در تعيين راه بازگشت، به پيشنهاد يكى از تجار اصفهانى، عازم بمبئى مىشود و خرج سفر را مقروض وى مىگردد.
وى پيشتر يك بار به سال 1297 ق به هند سفر كرده بوده و گزارش ديدهها و شنيدههاى خود را نگاشته است و در اين مجال، تنها به بيان مقدارى از احوال مردمان و گزارش روزانه سفر و بيان حالات كسانى كه با آنان ملاقات كرده، بسنده مىكند. درباره برخى مشايخ آن زمان در بمبئى و تاريخچه مذهب اسماعيليه نيز مطالبى را آورده است. در موارد متعددى، شايد به دليل مشرب عرفانى كه داشته، از دنيا و دنياپيشگان بدگويى مىكند و روش آنان را مذموم مىدارد و در اكثر موارد نيز اين عبارات را با اشعار يا نثرهاى مسجع همراه مىكند؛ از جمله در صفحه 288 نسخه چاپ سنگى اين سفرنامه چنين آمده است: «هنگامه غريبى است؛ با اين حال آن قدرى