29 الله تعالى يقول وأتمّوا الحج والعُمرةَ للهِ» ¹؛ «عمره مانند حج، واجب است؛ زيرا خداوند مى‌فرمايد: (وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ...)».

دو- (وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً)؛ «و براى خدا بر مردم [واجب] است كه آهنگ خانه [او] كنند، آنها كه توانايى رفتن به سوى آن دارند». (آل عمران: 97)

دلالت آيه بر وجوب عمره، تمام است؛ زيرا حج در آيه، به معناى زيارت و قصد به سوى خانه است و عمره نيز چون در آن طواف وجود دارد، مشتمل بر قصد و زيارت است. پس اطلاق آيه شامل عمره نيز مى‌گردد. افزون بر اين، طبق رواياتى كه در تفسير آيه از پيشوايان معصوم(عليهم السلام) وارد شده، آيه به حج و عمره تفسير گرديده است؛ از جمله در صحيحه عمر بن اذينه آمده است:

سألتُ أبا عبدالله عن قول الله عزّوجلّ ولله على النّاس حج البيتِ مَنِ استطاع إليه سبيلاً يعني بِهِ الحج دونَ العمرة قال لا ولكنّه يعني الحج والعمرة جميعاً لأنّهما مفروضان. ²

از امام صادق(ع) از معناى فرمايش الهى (وللَّهِ على النّاسِ ..). پرسيدم كه شامل حج است، نه عمره؟ امام(ع) فرمود: «نه، بلكه شامل حج و عمره است؛ زيرا هر دو واجب‌اند».

روايت از نظر سند، صحيحه است و روايات ديگرى مانند صحيحه معاوية بن عمار ³ نيز هست كه نيازى به طرح آنها نيست.

سه - (فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاٰ جُنٰاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمٰا)؛ «پس هر كس آهنگ خانه كند يا عمره گزارد، بر او گناهى نيست كه بر گرد آن در [صفا و مروه] بگردد». (بقره: 158)

اشكال

آيه دلالت بر وجوب عمره ندارد، همان‌گونه كه دلالت بر وجوب حج ندارد. بلكه تنها در مقام بيان اين است كه سعى بر اطراف آنها بى‌اشكال است و ناروا نيست؛ زيرا پيش از اسلام، دو بت بر صفا و مروه بود. از اين رو مسلمانان فكر مى‌كردند نزديك