43چيزى كه غالباً مورد توجه فقهاى عامه قرار گرفته است.
عبارت شيخ طوسى به خوبى بيانگر اين است كه در فقه اهل تسنن طواف نساء وجود ندارد: «طواف نساء واجب است و جز با آن، نساء حلال نمىشوند... و همه فقهاى عامه در طواف نساء با اماميه مخالفت دارند». 1 علامه نيز در مورد طواف نساء مىنويسد: « ذهب إليه علماؤنا أجمع و أطبق الجمهور على أنه ليس بواجب » 2؛ «اين نظر اجماعى علماى ماست؛ ولى جمهور اهل سنت معتقدند كه طواف نساء واجب نيست».
اما در ميان ديگر فرق اسلامى، زيديه مانند اماميه قائل به وجوب طواف نساء است. امام يحيىبنحسين در شمار اعمال حج، بعد از اعمال منا، مىنويسد:
سپس به سوى كعبه برمىگردد و هفت دور طواف نساء انجام مىدهد و در اين طواف نيز رمل (راه رفتن سريع) نمىكند و سپس دو ركعت نماز طواف نساء، پشت مقام ابراهيم، به جا مىآورد. 3
وى در جايى ديگر، وجوب طواف نساء و به تبع آن، حليت نكاح و استمتاعات را قول همه علماى آل پيامبر(ص) دانسته است. 4 زيديه، طواف زيارت، طواف حج و طواف افاضه را همان طواف نساء دانستهاند 5 و حال آنكه، مطابق آنچه گذشت، شيعه و سنى، طواف حج يا افاضه را از اركان حج مىدانند و آن را در عرض طواف نساء يا وداع مطرح كردهاند. توضيح اين مطلب ضرورى مىنمايد كه زيديه به غير از طواف نساء، طواف ديگرى را جزء حج دانستهاند و از آن به طواف قدوم ياد كردهاند. طواف قدوم طوافى است كه بعد از