65دنيا همانند خواب است». از مجموع آيات و روايات به دست مى‌آيد كه ادراك و بينايى و شنوايى نزد اهل آخرت (اموات)، قوى‌تر و دقيق‌تر از ادراك اهل دنيا (زنده‌ها) است.

ويژگى كافران، منافقان و مؤمنان درباره اصحاب قبور

آيه دوم، دلالتى روشن بر اين موضوع دارد كه كفار در اعتقاد خود نسبت به مردگان اشتباه مى‌كنند؛ همانند خطاى افرادى كه به خاطر نااميدى از آخرت، مورد غضب پروردگار قرار گرفته‌اند. اين افراد (مغضوب عليهم) به سبب نداشتن ايمان به سراى آخرت، اعتماد و اطمينانى نسبت به وجود آخرت، حيات اخروى، پاداش الهى و رضوان و نعمت‌هاى پروردگار ندارند؛ در حالى‌كه سراى آخرت حقيقتى واقعى است و از نظر جايگاه، بزرگى، گشايش، جمال، جلال و ارزش، باعظمت‌تر از دنياست. مشمولان غضب پروردگار به سبب بى‌ايمانى دچار خطا و جهل در اين باره شده‌اند؛ مانند جهل كافران به موقعيت اصحاب قبور. مردگان در برزخ هستند و اگر اهل نجات باشند، از نعمت‌هاى پروردگار بهره‌مند مى‌شوند و اگر اهل عذاب باشند، دچار عقاب الهى مى‌شوند. پس نااميدى از مردگان، ويژگى كافران و منافقان است و اين معلول نداشتن ايمان به آخرت است. اين در حالى است كه مردگان آرزوى داشتن رابطه و رفت و آمد با اينها را دارند.

داشتن ارتباط با مردگان، از ويژگى‌هاى مؤمنان به آخرت است. پس جاى هيچ‌گونه شگفتى در شدت سخت‌گيرى وهابيان در مورد زيارت اهل قبور و اوليا و برگزيدگان الهى نيست. اين مسئله، معناى ديگرى به غير از رويارويى با ايمان به آخرت و معاد ندارد. اين شبيه سخن كافران است:

(وَ قٰالُوا مٰا هِيَ إِلاّٰ حَيٰاتُنَا الدُّنْيٰا نَمُوتُ وَ نَحْيٰا وَ مٰا يُهْلِكُنٰا إِلاَّ الدَّهْرُ وَ مٰا لَهُمْ بِذٰلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاّٰ يَظُنُّونَ)