54نمايندگان و سران قبايلى كه از اطراف مكه براى انجام مناسك حج به مكه مى‌آمدند، تماس برقرار مى‌كرد يا در حجةالوداع در مواقف متعددى خطبه مى‌خواند و گردهمايى حج را ابزارى براى ارائه و انتقال معارف دين و تقويت شناخت راه حق و گسترش فرهنگ اسلام قرار مى‌داد. 1 رسول خدا(ص) در مراسم حج نزد قبايل عرب مى‌رفت و آنها را به سوى خدا مى‌خواند و رسالتش را ابلاغ مى‌نمود و از آنها مى‌خواست تا او را تصديق و حمايت كنند. 2 نقل شده كه يك‌بار حضرت محمد(ص) را ديدند كه در منا حاضر شده و به تك‌تك قبايل سر زده و مى‌گويد: اى قبيله فلان، من رسول خدا براى شما هستم. به يكتاپرستى روى آوريد و غير از او كس و چيز ديگرى را مپرستيد. 3
به طور كلى پيامبر از مراكز تبليغى غيررسمى و سيار، در كنار مركز تبليغى ثابت، يعنى مسجد با نماد اذان براى تبليغ بهره مى‌جست. 4 كعب‌بن‌مالك مى‌گويد:
پيامبر بعد از علنى شدن دعوت خود، در ايام حج به دنبال مردم مى‌رفت و آنان را به اسلام دعوت مى‌نمود. پس از مدتى نيز از قبايل آنان پرسش مى‌كرد و قبيله به قبيله به سراغ آنان مى‌رفت. 5
در همين راستا پيامبر در مورد ضرورت مستمر بودن تبليغ به مبلغان چنين مى‌فرمايد: «عهده‌دار تذكر مردم باشيد و مدام اندرزشان دهيد كه اين براى كسانى كه طبق دوستى خدا عمل مى‌كنند، مايه تقويت بيشتر است». 6
سفر پيامبر در سال دهم هجرى به مكه، علاوه بر ابعاد عبادى و سياسى، جنبه تبليغى نيز داشت كه از مهم‌ترين آنها، آموزش مناسك حج بود. چنان‌كه امام باقر(ع) مى‌فرمايد: