18مراسم بزرگ حج را اشخاصى به نام «حمله‌دار» اداره مى‌كردند كه به هيچ نهادى پاسخگو نبودند. سرانجام در سال 1351ه.ش به دستور مستقيم محمدرضاشاه، برگزارى حج به سازمان اوقاف سپرده شد. اين سازمان براى برگزارى مراسم حج، به بيشتر مسائل مربوط، از مراحل ثبت‌نام گرفته تا تهيه وسيله سفر و اسكان زائران، توجه نمود. سازمان اوقاف در اين‌باره از جوانان «سپاه دانش» كمك بسيارى گرفت؛ براى نمونه، آنان زائران سالخورده و بى‌سواد را در همه مراحل، راهنمايى و كمك مى‌كردند. ما در اين نوشتار به برنامه‌هاى سازمان اوقاف براى سامان دادن و متمركز كردن امور حج مى‌پردازيم.
حج در دو دهه ابتداى پهلوى دوم
بعد از گذشت ده‌ها سال سفر با اسب و شتر و حيوانات باركش، در دوره پهلوى، از وسايل چهارچرخ براى حمل‌ونقل استفاده شد و اين تنها تغييرات اجرايى اين سفر بود. گفتنى است بيشتر مردم در اين سفر پرخطر تنها بودند. ازاين‌رو آنها در سفر، خود را به حمله‌داران مى‌سپردند. اما براى اطمينان بيشتر، با چند تن از دوستان و خويشان به اين سفر مى‌رفتند. 1
همچنين مسائل حج به‌خوبى به زائران آموزش داده نمى‌شد. ازاين‌رو هركس براساس دانسته‌ها و باورهاى خود به اين سفر مى‌رفت. 2 به