16تلاش خود را به مسائل مربوط به حج معطوف مى‌كردند تا مشروعيت و محبوبيت خود را افزايش دهند. اين دولت‌ها با تأمين امنيت راه‌ها و نظارت بر امور مربوط به حج، كمك‌هايى براى ساكنان حرمين و امراى آن، در نظر مى‌گرفتند؛ به عبارت ديگر، با توجه به اهميتى كه فريضه حج در مشروعيت‌بخشى به حكومت‌هاى اسلامى و منافع اقتصادى، سياسى و نظامى آنها دارد، حكومتها براى بهرهگيرى از مزاياى حج، اقداماتى عام‌المنفعه در حرمين شريفين و مسيرهاى منتهى به آنها انجام مى‌دادند.
تجهيز و اعزام هر ساله كاروان حج و محمل و ارسال جامه كعبه، اصلاح و بازسازى راههاى حج و تأمين امنيت آنها، مرمت كاروان‌سراها و بناهاى مسير حج، تأمين آب مورد نياز با اصلاح چاهها و چشمه‌هاى قرار گرفته در مسير حج، اعطاى صدقات و نذورات به اهل مكه و تخصيص موقوفات به حرمين شريفين، از جمله اقدامات دولتمردان و حكومتها در راستاى توسعه مناسباتشان با حجاز بود. با توجه به آنچه گفته شد، پرسش‌هاى اين پژوهش عبارتند از:
- مناسبات ايرانيان و حجاز در دوره‌هاى مختلف تاريخ چگونه بود؟
- تعامل دولت‌هاى حاكم بر ايران با سادات حسنى و حسينى حاكم بر حرمين شريفين، چگونه بود؟
- موانع فراروى توسعه مناسبات چه بود؟
- دولت‌هايى چون ايوبيان، مماليك و عثمانى در محدود كردن مناسبات دولت‌هاى ايران با حجاز چه نقشى داشتند؟
- خدمات و اقدامات عمرانى ايرانيان در دوره‌هاى مختلف تاريخى، در حرمين شريفين، كدامند؟
فصل اول اين نوشتار، به مفاهيم و كليات مناسبات ايران و حجاز پيش از اسلام،