321برداشت‌ها و نتيجه‌گيرى‌هاى خوب درباره اين شهر و بناهاى موجودش، از آن شهر خارج شد. همچنين از پاكيزگى و نظم و ترتيب آن شهر و بازارهاى خاص فراوان آنجا به شدت ابراز خرسندى مى‌كند. درباره ساكنان نجف و دستگاه حكومتى حاكم بر آن شهر نيز كه از استقلال كامل از طرف حكومت مركزى برخوردار بود، ابراز خوشحالى مى‌كند. سيستمى كه براساس آن، اين شهر توسط نقيبان بزرگوارى اداره مى‌شد كه از جايگاه عالى برخوردار بودند؛ چنان كه مى‌گويد:
سازماندهى اميران عالى‌مقام حج در سفر نقيب، توسط خود نقيب انجام مى‌گرفت. پرچم‌ها و طبل‌ها در اختيار او بود. حكومت شهر در تسلط او بود. به جز نقيب، والى ديگرى در آن شهر وجود نداشت. در نجف، كسى نه به پادشاه غرامت مى‌پردازد، نه به اشخاص ديگر... . در اين شهر، نه پرداخت‌كننده غرامت وجود دارد، نه دريافت‌كننده ماليات.
ابن‌بطوطه بخشش ساكنان آنجا، رفتار خوب با زائران، دادن دو وعده غذا به مدت سه روز به زائران آن شهر را كه از گوشت، نان و خرما تشكيل مى‌شد، ستوده است. او درباره شغل اهالى آنجا مى‌گويد: «شغلشان تجارت است».
گويا بنا به گفته ابن‌بطوطه، در آنجا مدرسه بزرگى وجود داشت كه به ضريح مطهر امام على(ع) متصل بود و در آن، طلاب علوم دينى و صوفيان شيعه و زائران ساكن بودند. گويا اين مدرسه براى تسهيل رسيدن به درِ بناى ضريح مطهر، در جوار ضريح مقدس آن حضرت(ع) بوده است. اما درباره ضريح مطهر مى‌گويد:
دربانان، نقيبان و خواجه‌ها، مقابل درِ عمارت آن مى‌ايستند و به زائران اجازه وارد شدن به مرقد مطهر امام على(ع) را مى‌دهند. به آنها دستور بوسيدن درگاه ورود آن را مى‌دهند كه از نقره ساخته شده است. همچنين بوسيدن و دست كشيدن بر چهارچوب آن. مرقد با اقسام فرش‌ها از جمله ابريشم، فرش شده است. چراغ‌هاى بزرگ و كوچكى از طلا و نقره در آنجا وجود دارد. وسط مرقد، يك سكوى مربع‌شكل وجود دارد كه با