28
6. بررسى مفهوم فريقين (خاصه و عامه)
فريق در لغت به معناى «گروهى از مردم» آمده است و برخى اهل لغت آن را بزرگ‌تر از «فرقه» دانسته‌اند. 1 «فريقين» كه مثنّاست، به معنى دو گروه از مردم است؛ اما در اصطلاح دو گروه معين، يعنى عامه و خاصه يا شيعه و سنى، از آن اراده مى‌شود. در كتب فقهى اين اصطلاح زياد استعمال شده است. 2 عامه از «عموم»، به معناى «شمول»، مشتق شده است 3 كه در مقابل آن «خاصه» وجود دارد. 4 اما متناسب با اين معناى لغوى، معناى مصطلحى نيز پديد آمده كه نوعى عَلَم بالغلبه است. اصطلاح «عامه» در روايات ما 5 بازتاب استعمال عرفى آن زمان بوده و سپس در فقه اماميه به معناى اهل تسنن و غير مواليان اهل بيت(عليهم السلام) به‌كار رفته 6؛ همان‌طور كه تعبير «خاصه» بر شيعه و مواليان آن حضرات اطلاق شده است. 7 يكى از لغويين تناسب اين اصطلاح با معناى لغوى آن را به اين نحو بيان مى‌دارد: «اهل تسنن عامه ناميده شده‌اند كه زياد بوده و در بلد شيوع و شمول دارند». 8 بنابراين اهل تسنن، به دليل اكثريت بودن، «عامه» و شيعه، به دليل اقليت بودن، «خاصه» ناميده شده‌اند.