45
امارت حج در سلطه مماليك (666-923ه .ق)
مماليك پس از قدرتگيرى به سال 667 ه .ق به نصب اميرالحاج اقدام كردند. در مدت حكومت طولانيشان حدود 180 اميرالحاج تعيين كردند. 1
امارت حج در دوران عثمانىها (923- 1343ه .ق)
عثمانىها نيز به نصب اميرالحاج اهتمام داشتند. آنان معمولاً فردى قوى را به اين مسئوليت مىگماشتند و همراه او هزاران سرباز در كاروانهاى حج حضور مىيافتند و در ميان راه، وظيفه پاسدارى از جان و مال مسافران در برابر دستبرد سارقان و راهزنان و گاه تعدّى قبايل را بر عهده داشتند. 2 از اميران حج عثمانى مىتوان به ابراهيم رِفْعَت پاشا، نويسنده كتاب مشهور «مرآة الحرمين» 3 اشاره كرد.
با استيلاى سعودىها و وهابيان بر مكه مكرمه، آنان حاجيان مصر و شام و ديگر مناطق را از اين رو كه حج را به شيوه مشروع و صحيح انجام نمىدهند، از حجگزارى بازداشتند. امارت آنان بر مكه تا 1228ه .ق ادامه يافت و در اين مدت، خود سعود با مردم حج انجام مىداد. در اين سال، با حمله محمدعلى پاشا و پسرش، حاكم مصر، به حجاز، مكه مكرمه بار ديگر زير سلطه عثمانىها قرار گرفت و در 1230 ه .ق، «اوزون اوغلى» امارت حج را بر عهده گرفت. 4 از اين پس تا تسلط ديگر بار آل سعود بر حجاز به سال 1343 ه .ق امارت حج در اختيار عثمانيان قرار داشت.