41
نقول إذا أتيناهم؟ قال: قل: اللهم جاف الأرض عن جنوبهم و صاعد إليك أرواحهم، و لقّهم منك رضواناً، و أسكن إليهم من رحمتك ما تصل به وحدتهم، و تؤنس به وحشتهم، إنك علي كل شيء قدير». 1
قال رسول الله (ص) :
«نهيتكم عن زيارة القبور فزوروها فإن في زيارتها تذكرة». 2
كاربرد «زيارت» درباره مردگان، به اين چند حديث منحصر نيست؛ بلكه ابواب متعدّدى در منابع شيعه و اهل سنّت به اين مهم اختصاص يافته است. 3
با توجه به استفاده يكسان از واژۀ «زيارت»، دربارۀ احيا و اموات، اين تصور كه در مفهوم پايهاى زيارت، نوعى تمايل از ظاهر به باطن وجود دارد، 4 تصورى صحيح به نظر نمىرسد؛ چرا كه كاربردى اين گونه، منكر اين چنين نگرشى است؛ اما براى توجيه چرايى اين يكسانى بايد گفت: از آن جا كه در فرهنگ اسلامى، انسان موجودى ابدى است و مرگ، آغاز زندگى حقيقى او در عالم بى نهايت است؛ بنابر اين، طبيعى است كه براى خطاب به او، چه هنگام حضورش در اين دنيا و چه هنگام رهايىاش از بند تعلّقات مادى، تفاوت چندانى - جز در امور محدود