33

ج) جايگاه حج در اسلام

اهميت و ضرورت ابعاد تبليغى حج، به جايگاه حج در اسلام باز مى‌گردد ¹؛ چراكه حج زمينه مناسبى براى تحقق اهداف و برنامه‌هاى تبليغى اسلام است. حج يكى از شاخص‌ترين برنامه‌هاى جهانى اسلام است كه همگانى و هميشگى بودن آن، سند گوياى همگانى و هميشگى بودن اين دين الهى است. ² مى‌توان حج را هم نماد جامع اسلام سيستمى و جهان‌شمول معرفى كرد و هم ابزارى براى حفظ جاودانگى آن دانست. ³ همچنين مى‌توان حج را نمونه و مدل كوچكى از تمام اسلام دانست؛ همان‌طور كه پيامبر اعظم(ص)، علت وجوب حج را بر مسلمانان، برابر بودن آن با همه دين برشمرد. ⁴

عالمان و بزرگان علم اخلاق نيز بر اين نكته تأكيد دارند كه هريك از عبادات براى از بين بردن يكى از پليدى‌هاى اخلاقى است. ولى حج، شامل اعمال دشوارى است كه هريك به تنهايى، صلاحيت تصفيه نفس را دارد. ⁵حج، برخلاف ساير عبادات كه هريك اثرى ويژه بر رشد و كمال روح انسان دارد، جامع به حساب مى‌آيد؛ هم خاصيت تطهير دارد و هم مايه تزيين است ⁶؛ چراكه آن عبادتى نيست كه تنها بيانگر يك عقيده، دستور يا ارزش باشد؛ بلكه به تنهايى، همه اسلام است. ⁷گويى خداوند اراده كرده است تا اسلام را با همه ابعاد آن در يكى از فروع دين جاى دهد تا بندگان او با انجام دادن و