9
مقدمه
كتاب حاضر مجموعه اسناد موجود در آرشيوهاى تركيه (كه هنوز به فارسى ترجمه نشده‌اند) و ايران در خصوص حج و حج‌گزارى ايرانيان در قرون 13 و 14ه .ق است كه بيانگر روابط سياسى، فرهنگى و اقتصادى مرتبط با دو دولت مى‌باشد؛ و تصويرى مستند و واقعى از روند حج‌گزارى ايرانيان را به خواننده نشان مى‌دهد.
در روابط سياسى دو دولت حج‌گزارى از اهميت خاصى برخوردار بود. در سفرنامه‌هاى ايرانى ديده مى‌شود كه چگونه حجاج از دولت درخواست بهبود شرايط را خواستارند و دولت خود را تحت فشار قرار مى‌دادند، اما در مقابل؛ آنچه از اسناد عثمانى و همچنين از اين سفرنامه‌ها برمى‌آيد، دولت قاجار نمى‌توانست پاسخگوى خواسته‌هاى آنها باشد. اين موضوع در اسناد عثمانى قابل رؤيت است چرا كه هر سال گزارش‌ها و درخواست‌ها تكرار مى‌شد و مورد رسيدگى نيز قرار نمى‌گرفت. ليكن با بازخوانى اسناد ايرانى متوجه مى‌شويم كه چگونه دولت ايران تلاش مى‌كرد تدابير لازم را در اين خصوص اعمال كند.
براى نمونه، اهميت بررسى اسناد، زمانى نمود مى‌يابد كه بدانيم طى سال‌هاى 1237 -