20 توانستيم برداشتهايى، حتى از نوع استحسان عقلى، از مناسك حج داشته باشيم، مىتوانيم آن را به صورت احتمالى بيان كنيم؛ چراكه بيان چنين برداشتهايى به معناى صدور فتوا نيست.
براى مثال، در سعى صفا و مروه، هروله تنها براى مردان قرار داده شده است. ممكن است انسان با تفكر به اين نتيجه برسد كه چون هروله زنان، موجب تحريك جنسى مردان مىشود، ازاينرو براى آنان قرار داده نشده است. هرچند اين برداشت عقلى، نمىتواند علت و ملاك حكم را روشن سازد، ولى مىتواند توجيهى براى تفاوت هروله زنان و مردان باشد. بنابراين نمىتوان نتيجه گرفت كه اگر در سعى صفا و مروه مردى نباشد، هروله بر زنان لازم مىشود.
گفتنى است برداشتهاى عقلى نبايد به گونهاى باشد كه به «تفسير به رأى» ختم شود. كه در احاديث حرام و ممنوع شمرده شده است. 1 تفسير به رأى آن است كه انسان بدون توجه به قرائن عقلى و نقلى مطلبى را براساس رأى و گمان خود از آيات برداشت كند و بهصورت قطعى به خداى متعال نسبت دهد. 2
5. سخنان دانشمندان و عارفان
سخنان بزرگان دين مىتواند همچون چراغى روشنگر براى ما باشد تا ما را به سر منزل مقصود رهنمون كند. بنابراين استفاده از راهنمايى آنان