29بنابراين زمانى حج درست و كامل محقق مى‌شود كه به همه جوانب آن توجه شود و با چنين حجى است كه منافع كثير حج ظهور مى‌يابد چرا كه مؤمنين با روحى مجهز به تقوا و دلى سرشار از اعتماد به خدا و روحى لبريز از اميد به آينده امت اسلامى وتصميمى راسخ در پيگيرى هدف‌هاى اسلام و به قصد حاكميت يافتن معارف وقوانين و فرهنگ اسلامى بر جوامع مسلمان، به ديار خود بازگردند. 1
بنابراين مى‌توان ادعا كرد كه رهيافت جامع نگر و چندتبارى نسبت به فريضه حج مهم‌ترين ويژگى انديشه مقام معظم رهبرى است كه در ساير متفكران و انديشه‌ورزان جهان اسلام كمتر مشاهده مى‌شود. البته بررسى جامع و كامل ثمرات اين رهيافت را بايد به‌طور مستقل تبيين كرد.
رهيافت تحويلى نگرى 2 در مقابل رهيافت جامع نگر
در مقابل رهيافت جامع‌نگر به پديده‌هاى اجتماعى و تعاليم دينى، نگرش تحويلى‌نگرى است. تحويلى‌نگرى عبارت است از «ارجاع يك پديدار به امرى فروتر از آن و اخذ وجهى از شىء به جاى كنه وحقيقت آن». 3 در تحويلى‌نگرى، كليت پديده‌اى به اجزاى آن برمى‌گردد؛ يعنى فقط به يك جنبه يا چند بعد خاص و محدود به پديده‌ها مى‌نگرند و از جامعيت ممكن چشم مى‌پوشند. «به عبارت ديگر ارجاع هر پديدار به امرى فروتر از آن و اخذ وجهى از آن شىء به جاى كنه و حقيقت آن‌كه منطق‌دانان مسلمان شكل ساده آن را مغالطه كنه و وجه مى‌نامند». تمثيل فيل در يكى از داستان‌هاى مثنوى معنوى براى آشكار كردن خطاى تحويلى‌نگرى بسيار راه‌گشا